AİLE KATILIMININ DESTEKLENMESİ

Özel gereksinimli çocuğun dünyaya gelmesiyle ailelerin yaşamları kökünden değişir. Bu süreçte aileler; aile büyüklüğü, yapısı, yakın çevre ve toplum özellikleri, sosyo-ekonomik özelliklere bağlı olarak çeşitli düzey ve içeriklerde desteklere gereksinim duyarlar. Bu destekleri sağlayarak ailenin yaşam kalitesini artırmak demek özel gereksinimli bireyin yaşam kalitesini artırmak demektir. Ailenin özel eğitim sürecine dahil edilmesi ve desteklenmesi için önce onları iyi tanımak, gereksinimlerini anlamak, aile dilinde konuşmak ve sonunda iş birliği yapabilmek çok önemlidir.

Ailelerin Temel Gereksinimleri

Araştırmalar özel gereksinimli çocuk sahibi ailelerin çeşitli alanlarda gereksinimleri olduğunu göstermektedir. Bunlar; psikolojik gereksinimler, sosyal gereksinimler, finansal gereksinimler, bilgi gereksinimi, günlük yaşam ve bakım gereksinimi başlıkları altında toplanabilir. Eğitmenlerin aileleri çok iyi tanıması, onlarla etkili iletişim kurabilmesi doğru gereksinimlerin belirlenmesinde önemli rol oynar. 

Gereksinimler belirlerken aileden görüşme, gözlem, anket, ölçek gibi araçlarla bilgi toplanır. Toplanan bilgiler uzmanlarca analiz edilerek ailenin neye ihtiyacı olduğu belirlenir ve bu ihtiyacın karşılanmasına yönelik bir destek planı hazırlanır. Siz uzmanlar aile gereksinimlerinin karşılanması sürecinde;

Teknik terim ve jargondan uzak sade bir dil kullanın.

 Aile ile etkili iletişimde, aile dilinde konuşun.

Yaşamlarını, inanışlarını asla yargılamayın, tamamen tarafsız yaklaşın.

Gereksinimlerin belirlenmesinde aileyle yakından görüşmeler sağlayın, belirlenen gereksinimleri öncelik sırasına dizin.

Öncelikli gereksinimlerin karşılanması için hemen bir ekip oluşturun.

Bu ekipte gereksinimlere bağlı olarak psikolog, tıp doktoru, fizyoterapist gibi farklı uzmanlar yer alabilir.

Ekiple düzenli toplantılar yaparak ailenin desteklenmesi sürecini sistematik biçimde planlayabilirsiniz.

Ailenin Otizmle Tanışması ve Uyumu

Otizmli bebeğin dünyaya gelmesiyle birlikte aile yaşamları değişir. Hiçbir aile kendini böyle bir değişim için hazırlamaz, hazır hissetmez. Otizmin anlamlandırılması ve yorumlanması farklı ailelerde farklı tepkilere neden olabilir. Bazı aileler zaman zaman umutsuzluk ve depresyon yaşayabilirken, bazıları erken tanı sonrasında otizmle hızla tanışarak yoğun eğitime uyum sağlayabilirler. 

Bu uyum sürecinde aile bireylerini destek ve en önemlisi yönlendirmek erken ve yoğun eğitimin verimliliğini artırmaktadır. Otizme uyum sürecinde uzmanlar aileleri şu şekillerde destekleyebilirler:

Çocukları tanı aldıktan sonra aileler ne yapacaklarını, nereye gideceklerini bilemeyebilirler. Onları eğitsel tanılama ve aile planlanması için rehberlik araştırma merkezlerine yönlendirin.

Aileleri yasal hakları konusunda bilgilendirin.

Onları nelerin beklendiği, çocuklarının nasıl bir eğitim alacağını, bundan sonra yapılacakları sırayla açık ve endişesiz bir biçimde konuşun.

Unutmayın güven içerisinde gerçekleşen etkili bir iletişim ve doğru yönlendirme ailelerin stres düzeyini azaltmada en etkili olacak yollardan biridir.

Ailelerle İş Birliği Kurma

Okulda yaptığınız her etkinliğe aileyi dahil edebilirsiniz. Ev ödevleri verin, öğrencinin defterine notlar yazın, telefon edin, o gün yaptığınız etkinlikten onu da haberdar edin ve kendisinin de çocuğuyla evde çalışacağı bir görev tanımlayın.

Sürekli aileyle iletişim halinde olun. Öğrencinin durumunda bir sorun olmasa, her şey iyiye gidiyor olsa da bilgi sağlayın, bilgi alın.

Aile katılımında sadece annenin ya da sadece babanın katılımını değil, varsa kardeşlerin ya da büyük anne-babaların da katılımını destekleyin. Kısacası tüm aile bireylerinin etkileşimini artıracak planlamalar yapın.

Sistematik olarak belirli aralıklarla yüz yüze görüşme sağlayın.

Aile katılımını desteklerken yardıma ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu noktada sıklıkla psikolog ya da psikolojik danışmanlardan destek alabilir, ekip çalışmasıyla aile katılımını destekleyebilirsiniz.